Bilimsel Bilginin Doğasını Anlama ile Sosyobilimsel Konularda Akıl Yürütme ve Karar Alma Arasındaki İlişki

Bilimsel Bilginin Doğasını Anlama ile Sosyobilimsel Konularda Akıl Yürütme ve Karar Alma Arasındaki İlişki

The Relationship between Understanding the Nature of Scientific Knowledge and Reasoning and Decision Making in Socioscientific Issues

EMEL KARAKAYA & Osman Serhat İREZ

ÖZET
Bu çalışma, sosyo-bilimsel konularda akıl yürütme ve karar alma ile bilimsel bilginin doğasını (BBD) anlama arasında var olması muhtemel bir ilişkinin varlığını araştırmayı amaçlamaktadır. Bu nedenle, sosyobilimsel sorunların önemli bir kısmı biyoloji alanı ile ilişkili olduğu için zengin veri ortaya koyacağı düşünülen 50 biyoloji öğretmen adayı üzerinde çalışılmıştır. Öncelikle, 1998’de modifiye edilen Views of Nature of Science – Form C, [VNOS-C] kullanılarak katılımcıların BBD inançları ortaya çıkarılmıştır. Veriler, literatüre dayanılarak hazırlanan BBD’ye ilişkin kriterler kullanılarak betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Katılımcılar VNOS-C’den aldıkları puanlara göre naif, eklektik ve bilinçli-bilgili olmak üzere üç gruba ayrıldıktan sonra, bireylerin kolesterol tartışmalarına yaklaşımlarını ortaya çıkarmayı amaçlayan Sosyobilimsel Sorunlarla İlgili Karar Alma Anketi (SSKAA) uygulanmıştır. SSKAA, araştırmacılar tarafından oluşturulan hem arzu edilen BBD anlayışına dayalı hem de geleneksel bilim anlayışına dayalı örnek cevapların rehberliğinde çözümlenmiştir. Naif, eklektik ve bilinçli-bilgili grupların SSKAA’da ortaya koydukları bireysel ve grup performansları arasında dikkatlice incelenmesi gereken bir fark bulunmuştur (bilinçli-bilgili 5,44 %61; eklektik 3.1 %34 ve naif 1,88 %21). Bu fark, BBD’yi anlamanın sosyobilimsel konuda akıl yürütme ve karar almayı etkileme eğiliminde olduğunu, BBD konusunda bilinçlendikçe bu eğilimin daha da belirginleşeceğini düşündürmektedir. Ayrıca sosyobilimsel muhakemenin kişisel deneyimler, ahlaki kaygılar, ekonomik/sosyal gibi bilim dışı faktörlerin de etkisinde olabilen kompleks bir süreç olduğu gösterilmiştir.

ABSTRACT
This study aims to investigate the existence of a possible relationship between reasoning and decision making on socio-scientific issues and understanding the nature of scientific knowledge (NOSK). For this reason, 50 biology teacher candidates who are thought to produce rich data have been studied since a significant part of socioscientific issues are related to the field of biology. First, the NOSK beliefs of the participants were revealed by using the Views of Nature of Science - Form C, [VNOS-C], which was modified in 1998. The data were analyzed by descriptive analysis using criteria related to NOSK prepared based on the literature. After the participants were divided into three groups as naive, eclectic and conscious-informed according to the scores they received from VNOS-C, a Decision Making Questionnaire (SSKAA) related to Socioscientific Issues was applied. SSKAA has been resolved under the guidance of exemplary answers, both based on the desired understanding of NOSK and traditional science. A distinction was found between the individual and group performances of naive, eclectic and conscious-informed groups in SSKAA (conscious-informed 5.44% 61; eclectic 3.1% 34 and naive 1.88% 21). This difference suggests that understanding NOSK tends to influence reasoning and decision making on socioscientific issues, and this tendency will become more evident as you become more conscious about NOSK. In addition, socioscientific reasoning has been shown to be a complex process that may be influenced by non-scientific factors such as personal experiences, moral concerns, and economic / social factors.

ANAHTAR KELİMELER: sosyo-bilimsel konular, bilimsel okuryazarlık, bilimsel bilginin doğası, akıl yürütme, karar alma.

KEYWORDS: socio-scientific issues, scientific literacy, the nature of scientific knowledge, reasoning, decision making.

DOI : [PDF]