Öğretim Üyelerinin Çevreye Karşı Tutumları: Bir Q Metot Çalışması

Öğretim Üyelerinin Çevreye Karşı Tutumları: Bir Q Metot Çalışması

Faculty Members’ Attitude Towards Environment: A Q Method Study

Eda ERDAŞ KARTAL & Günkut MESCİ

ÖZET
Bu çalışmanın amacı öğretim üyelerinin çevre ile ilgili tutumlarını ortaya çıkarmak ve bu tutumların altında yatan nedenleri anlamaktır. Bu çalışmanın örneklemini Türkiye'de bir eğitim fakültesinde çalışan on dört öğretim üyesi oluşturmaktadır. Çalışma sübjektif görüşleri ortaya çıkarmak için tanımlanan Q yöntemi kullanılarak tasarlanmıştır. Veriler her ne kadar görüşmeler yoluyla toplanmış ve çoğunlukla nicel bir şekilde analiz edilmiş olsa da, sonuçlar genellikle nitel olarak yorumlanmıştır. Tüm katılımcılar için Q sıralama verileri PQMethod isimli yazılıma girilmiş ve Q yöntemi çalışmalarında sıklıkla kullanılan bir faktör çıkarma yöntemi olan centroid faktör analizinde, verile Q rotasyonu ve Varimax rotasyonun da döndürülerek faktörlerin anlamlılığı ortaya koyulmuştur. Yapılan Q analizine göre, katılımcılar kapsamlı bir faktörün yanı sıra, koruyucu, fayda merkezli ve fayda karşıtı faktörler olarak gruplandırıldı. Katılımcıların çoğunluğu genel olarak çevre merkezli bir tutuma sahipken, bazıları ise çevreye karşı insan merkezli bir tutuma sahiptir. Öğretim üyelerinin tutumları ağırlıklı olarak anketteki kısıtlayıcı, öznel veya genel ifadelerden, kendi duygusal yapılarından, çalışma alanlarından ve dini inançlarından etkilenmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular, eğitim çalışmalarında pek rastlanmayan metodolojisi ile gelecekteki araştırmalar için önemli bir potansiyele sahip olabilir.

ABSTRACT
The aim of this study is to reveal the attitudes of faculty members about the environment and to understand the reasons underlying these attitudes. The sample of this study consists of fourteen faculty members who work at an education faculty in Turkey. This study was designed by using Q method, which is defined as revealing subjective views. Although the data collected through interviews and were mostly analyzed quantitatively, the results were interpreted predominantly in qualitative ways. The Q sorting data for all participants were entered into the PQMethod software. Throughout using "centroid factor analysis", which is a factor extraction method that is frequently used in the Q method studies, "Q rotation" and "Varimax rotation" were used to determine the significance of the factors. After the analysis, the participants were grouped as comprehensive, protective, utilitarian-centered, and anti-benefit factors. The majority of the participants generally have an ecocentric attitude, while some have anthropocentric attitude towards environment. Faculty members’ attitudes were predominantly influenced by restrictive, subjective or general expressions in the survey, their own emotional structures, their fields of the study, and their religious beliefs. The findings from the study might have a potential significant for the future research with its unique methodology.

ANAHTAR KELİMELER: q metot, çevre eğitimi, çevresel tutumlar, yüksek öğretim

KEYWORDS: q method, environmental education, environmental attitudes, higher education

DOI : [PDF]