Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Zihin Kuramı ve Akran İlişkileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Zihin Kuramı ve Akran İlişkileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Investigation of the Relationship between Theory of Mind and Peer Relations in Preschool Children

Sevim GÜRLEYİK & Özlem GÖZÜN KAHRAMAN

ÖZET
Zihin Kuramı, insanın sosyal etkileşiminde rol oynayan sosyal bilişsel yetilerin en önemlilerinden birisini anlatmak için kullanılan bir kavramdır. Zihin kuramı, bebeklikten itibaren gelişmeye başlayan ve hayatın ilerleyen evrelerinde dahi gelişmeye devam eden bir beceridir. Bu araştırmada, okul öncesi dönem çocuklarının zihin kuramı ve akran ilişkileri arasındaki ilişkiyi belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 4-6 yaş grubu 77 kız 78 erkek olmak üzere toplam 155 çocuk oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında “Zihin Kuramı Ölçeği” ve “Çocuk Davranış Ölçeği” kullanılmıştır. “Zihin Kuramı Ölçeği” araştırmacı tarafından her çocuğa bireysel olarak uygulanmış, “Çocuk Davranış Ölçeği” sınıf öğretmenleri tarafından her çocuk için doldurularak değerlendirme yapılmıştır. Veri analizinde Kolmogorov Smirnov Testi sonuçlarına göre ikili değişkenlerde t-Testi, üç ve üzeri değişkenlerde tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, Zihin Kuramı Ölçeği’nin Bilgi Erişimi ve İçerik Yanlış İnanç görevlerinde yaşa göre anlamlı farklılık bulunurken, çocuğun cinsiyetine göre zihin kuramı becerisinde anlamlı bir farklılık göstermediği belirlenmiştir. Akran ilişkilerine ilişkin bulgular incelendiğinde ise, çocukların Çocuk Davranış Ölçeği’nin Akranlarına Karşı Saldırganlık ve Aşırı Hareketlilik boyutlarında cinsiyete göre anlamlı farklılık görülürken, çocuğun yaşına göre akran ilişkilerinin anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur. Son olarak da, Zihin Kuramı Ölçeği ve Çocuk Davranış Ölçeği sonuçlarına göre, zihin kuramı ve akran ilişkilerinin bazı boyutlarında zayıf yönlü ilişkiler olduğu tespit edilmiştir.

ABSTRACT
Theory of mind is a concept used to describe one of the most important social cognitive abilities that play a role in human social interaction. The theory of mind is a skill that begins to develop from infancy and continues to evolve even in the later stages of life. In this study, it was aimed to determine the relationship between the theory of mind and peer relations of pre-school children. The study group consisted of 155 (77 girls, 78 boys) 4-6 year-old children attending pre-school education institutions. “ Theory of Mind Scale” and “ Child Behaviour Scale” were used to collect the data. The “Theory of Mind Scale” was applied to each child individually by the researcher and the “Child Behaviour Scale” was filled out by the classroom teachers to evaluate. According to Kolmogorov Smirnov Test results, t-Test was used for binary variables, one-way analysis of variance (ANOVA) and correlation analysis for three and more variables. As a result of the study, it was determined that there was a significant difference in age of Knowledge and Content False Belief duties of Theory of Mind Scale according to age, while there was no significant difference in mind theory according to child's gender. When the findings related to peer relations were examined, it was found that there was a significant difference in the Child Behavior Scale's Peer Aggression and Extreme Mobility dimensions according to gender, while there was no significant difference in peer relations according to the age of the child. Finally, according to the results of the Theory of Mind Scale and Child Behavior Scale, it has been found that there are weak relations in some aspects of the theory of mind and peer relations.

ANAHTAR KELİMELER: Zihin kuramı, Okul öncesi dönem çocukları, akran ilişkileri

KEYWORDS: Theory of mind, Preschool children, peer relations

DOI : [PDF]