ÖZET
Matematik derslerinde uygulanan öğrenme görevleri, öğrencilere sunduğu öğrenme olanakları bakımından farklılık gösterebilmektedir. Bilişsel talep kavramı, bir öğrenme görevinin öğrenciye sunduğu düşünme, akıl yürütme, problem çözme vb. olanakları tanımlamaktadır. Bilişsel talep düzeyinin, öğretmenin görevi öğrencilere sunmasından, öğrencilerin görevi tamamlayana dek geçen süreçte değişebildiği belirtilmiştir. Değişimde rol oynayan öğrenme desteği sunma, öğrenciyi açıklama yapma, savunma, sorgulama ve yorum yapma yönünde cesaretlendirme vb. faktörler sınıf-içi iletişim ile ilişkilidir. Bu nedenle, öğretmenin görevi öğrencilere hangi detayları vererek sunduğu, öğrencilere uygulama süresince nasıl bir öğrenme desteği sağladığı, öğrencilerin fikirlerini tartışmalarına ne kadar olanak verdiği, öğrenme görevinin bilişsel talep düzeyinin sürdürülmesinde önemlidir. Buradan hareketle, çalışmada, bilişsel talep ve matematiksel iletişim kavramlarının bir matematiksel görevin uygulanmasında nasıl bir etkileşim gösterdiğinin incelenmesi amaçlanmıştır. İstanbul’da bir özel okuldaki iki dördüncü sınıf öğretmeni ve 37 öğrencinin katıldığı araştırmada örnek olay yöntemi kullanılmıştır. Matematik dersi kesirler ünitesi bağlamında, her iki şubede, ders gözlemleri gerçekleştirilmiştir. Ders gözlemlerinden elde edilen veriler araştırmacıların alan notları ile desteklenmiş ve içerik analizi yöntemi ile veriler çözümlenmiştir. Bulgular, matematiksel iletişim ve bilişsel talep kavramlarının uygulamada karşılıklı bir etkileşim oluşturduğuna ve matematiksel görevlerin öğrencide olumlu kazanımlar ortaya çıkarmasında, seçilen görevin bilişsel talep düzeyi, uygulama sırasında öğretmenin yönlendirici davranışları ve oluşturduğu matematiksel iletişim ortamının etkili olduğuna işaret etmiştir.
ABSTRACT
Learning opportunities presented to students through various mathematical tasks can differ. Cognitive demand concept defines the degree of thinking, reasoning and problem-solving opportunities offered to students through a mathematical task. Over a class period, the cognitive demand of a mathematical task can change in set-up and implementation phases. Scaffolding, encouraging students to give explanations, justify, question and make comments, etc. are factors associated with the change in cognitive demand. These factors are also related to in-class mathematical communication. Therefore, cognitive demand of tasks can be affected from teachers’ task presentation, guidance provided, and environment created for mathematical discussions. From this point on, the study aims to explore the interactions between cognitive demand and mathematical communication during the enactment of a mathematical task. Employing a case study design, the study included two 4th grade teachers and their 37 students from a private school in İstanbul. Data from classroom observations were complemented with the researchers’ field notes. Results indicated that, cognitive demand and mathematical communication had a reciprocal relationship during enactment, and to achieve positive results with students, cognitive demand level of chosen mathematical tasks, guiding behavior of teachers and mathematical communication environment should be considered.
ANAHTAR KELİMELER: Matematiksel iletişim, bilişsel talep, matematik öğretimi, öğrenme görevleri
KEYWORDS: Mathematical communication, cognitive demand, teaching mathematics, learning tasks
efdergi@hacettepe.edu.tr http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr Hacettepe University, Faculty of Education 06800 Beytepe / Ankara
Facebok Page of Hacettepe University Journal of Education Twitter of Hacettepe University Journal of Education