Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki

Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki

The Relationship between Leadership Behaviors and Learner Autonomy Support Behaviors of Teachers

Doç. Dr. Kürşad YILMAZ, Doç. Dr. Aytunga OĞUZ & Doç. Dr. Yahya ALTINKURT

ÖZET
Bu araştırmanın genel amacı, ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin öğretmen liderliği davranışları ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Araştırma tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın örneklemini Afyonkarahisar ilinde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Örneklemin belirlenmesinde oransız küme örneklemesi tekniği kullanılmıştır. Buna göre 338 öğretmen araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Öğretmen Liderliği Ölçeği” ve “Öğrenen Özerkliğini Destekleme Ölçeği” kullanılmıştır. Öğretmen Liderliği Ölçeği, meslektaşlarla işbirliği, kurumsal gelişme ve mesleki gelişim alt boyutlarından oluşmaktadır. Öğrenen Özerkliğini Destekleme Ölçeği ise duygu ve düşünce desteği, öğrenme süreci desteği, değerlendirme desteği alt boyutlarından oluşmaktadır. Her iki ölçek de öğretmenlerin belirtilen alt boyutlardaki davranışların gereklilik ve sergilenme derecesine ilişkin görüşlerini ortaya koymaktadır. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA analizleri ve Pearson korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlarına göre, öğretmenlerin öğretmen liderliği ve öğrenen özerkliğini destekleme davranışlarını sergileme düzeyleri, gerekli görme düzeylerinden daha düşüktür. Öğretmenler, öğretmen liderliği alt boyutları arasında en çok mesleki gelişim alt boyutunun gerekli olduğu ve sergilendiği görüşündedir. Bu alt boyutu sırası ile meslektaşlarla işbirliği ve kurumsal gelişme alt boyutları izlemektedir. Öğretmenler, özerklik desteği alt boyutları arasında ise en çok duygu ve düşünce desteğini gerekli bulmakta ve sergilemektedir. Bu alt boyutu sırası ile öğrenme süreci desteği ve değerlendirme desteği alt boyutları izlemektedir. Öğretmenlerin öğretmen liderliği ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasında anlamlı ilişkiler vardır. Araştırmada, öğretmenlerin öğretmen liderliği ve öğrenen özerkliği destekleme davranışlarının artması için demokratik bir okul ortamının oluşturulması, kişisel gelişim çabalarının desteklenmesi, meslektaşlar arası işbirliğinin özendirilmesi, karar süreçlerine katılımlarının sağlanması gibi öneriler sunulmuştur.

ABSTRACT
The purpose of this research study is to determine the relationship between leadership behaviors and learner autonomy support behaviors of primary and secondary education teachers. The study was designed in the survey model. The sample of the study was comprised of 338 teachers working in the province of Afyonkarahisar, Turkey, who were selected by using disproportionate cluster sampling technique. Data were collected through Teacher Leadership Scale’ and ‘Learner Autonomy Support Behaviors’ Scale. The Teacher Leadership Scale consists of three subscales, which are collaboration among colleagues, institutional improvement, and professional improvement. The Learner Autonomy Support Scale consists of three sub-dimensions, which are feeling and thinking support, learning process support and evaluation support. Both scales reveal the views of teachers concerning the necessity and exhibition of their behaviors. Descriptive statistics, t-test, ANOVA and Pearson correlation coefficient were used to analyze the data. Based on the findings, teachers’ level of exhibiting leadership behaviors and learner autonomy support behaviors were higher than they considered such behaviors to be necessary. Teachers considered that, out of teacher leadership sub-dimensions, professional improvement was believed to be the highest for both necessity and exhibition parts. This sub-dimension was followed by the collaboration among colleagues, and institutional improvement. The feeling and thinking support sub-dimension of autonomy support was the one deemed to be the most necessary and the most exhibited. This was followed by learning process support and evaluation support. There were also significant relationships between teacher leadership and learner autonomy support behaviors of teachers. In the study, such recommendations as creating a democratic school atmosphere for increasing the teacher leadership and learner autonomy support behaviors of teachers, supporting personal growth efforts, encouraging the collaboration among colleagues, and enabling them to involve in decision-making processes have been presented.

ANAHTAR KELİMELER: öğretmen liderliği, liderlik, öğrenen özerkliği, özerklik desteği

KEYWORDS: teacher leadership, leadership, learner autonomy, autonomy support

DOI : [PDF]