ÖZET
Bir öğrencinin/öğrencilerin bir başka öğrenciyi/öğrencileri tekrarlayan bir şekilde birden çok kez olumsuz etkilere maruz bırakması” biçiminde tanımlanan akran zorbalığı hem zorbalığa uğrayan hemde zorbalık uygulayan çocuklar için olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Bu nedenle okullarda yaşanan akran zorbalığını önlemek önemli bir konu haline gelmiştir. Önlenme çalışmalarına başlamadan önce akran zorbalığının düzeyini anlamak gerekmektedir. Bu doğrultuda, araştırmanın temel amacı ortaokul öğrencilerinin akran zorbalığı statülerinde yer alma oranları ile zorbalık statülerinin cinsiyet ve sınıf seviyesine göre ve zorbalık türlerinin de cinsiyete göre farklılaşma gösterip göstermediğini incelemektir. Araştırmanın örneklemini İzmir’in farklı merkez ilçelerinden altı devlet okulunun 5.-8. sınıflarında okuyan 1740 öğrenci oluşturmuştur. Çalışmanın verileri Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği-Çocuk formu ve sosyo demografik bilgi formu kullanılarak toplanmıştır. Örneklemin 907’si kız, 833’ü erkek öğrencidir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre araştırmaya katılan öğrencilerin % 2.8’i zorba (n=49), % 34.9’u (n=608) kurban, % 27.0’i (n=469) zorba-kurban ve % 35.3’ü (n= 614) izleyici statüsünde bulunmaktadır. Erkek öğrencilerin ve 8.sınıfların daha fazla zorba-kurban statüsünde yer aldığını söylemek mümkündür. Kız öğrencilerin sözel yolla (örn. küfür etme, kötü sözler söyleme, hoşa gitmeyen isim/lakap takma, dış görünüşüyle alay etme), erkek öğrencilerin söylenti yayarak (örn. oyuna almama, top oynarken pas atmama, konuşmama, sorularına cevap vermeme) zorbalık uyguladığı anlaşılmştır. Elde edilen sonuçlar literatür ışığında tartışılmıştır.
ABSTRACT
Peer bullying is defined as a student/students repetitively expose the other student/students negative effects. Peer bullying affects negatively both the child who is a bully and also the student who is exposed to bullying. For this reason, this topic becomes important to prevent bullying in schools. Before starting with the prevention programs first of all the level of bullying should be identified. Therefore, the main aim of this study is to investigate the secondary school students’ participation in peer bullying status and whether the bullying status varies according to gender and class level and also whether bullying types show differences according to sex. 1740 participants are taken from 5-8 grades students studying 6 different schools from different districts of İzmir. Data are taken with Peer Bullying Scale-Child Form and socio demographic information form. 907 of the sample are girls and 833 of it are boys. According to the obtained results 2.8% of the girls are bully (n=49), 34.9% are victim (n=608) and 27.0% (n=469) are bully-victim and 35.3% are (n=614) are bystanders. Boys and 8th graders are in the bully-victim status more. Girls do bullying verbally (ex. swearing, saying bad things, nicknaming negatively, making fun of the view of others), boys do bullying by spreading rumors (ex. not allowing to the game, not make a pass to them in the games, no talking, not answering them). Results are discussed in consideration of literature.
ANAHTAR KELİMELER: Akran zorbalığı, zorbalık statüleri, zorbalık türleri, ortaokul
KEYWORDS: Peer bullying, bullying statutes, types of bullying, middle school
efdergi@hacettepe.edu.tr http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr Hacettepe University, Faculty of Education 06800 Beytepe / Ankara
Facebok Page of Hacettepe University Journal of Education Twitter of Hacettepe University Journal of Education