Tek Boyutlu ve Çok Boyutlu Madde Tepki Kuramına Göre Çok Boyutlu Yapıların İncelenmesi

Tek Boyutlu ve Çok Boyutlu Madde Tepki Kuramına Göre Çok Boyutlu Yapıların İncelenmesi

Examining Multidimensional Structure in View of Unidimensional and Multidimensional Item Response Theory

Yrd. Doç. Dr. Emrah GÜL & Prof. Dr. Nizamettin KOÇ

ÖZET
Bu araştırmanın amacı, ikili puanlanan çok boyutlu yapıların, farklı örneklem büyüklüğü, boyutlararası korelasyon ve boyut sayısı koşulları altında, tek boyutlu ve çok boyutlu Madde Tepki Kuramı’na dayalı olarak kestirilen madde ve birey parametrelerini karşılaştırmaktır. Simülasyon verileri ile yürütülen bu araştırma, temel araştırma niteliğindedir. Her iki modele göre kestirilen madde ve birey parametre değerlerine ait standart hatalar, hata kareleri ortalaması ile değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, iki boyutlu veri yapıları ve boyutlararası korelasyon değerinin yüksek olduğu durumlarda tek boyutlu ve çok boyutlu MTK’dan elde edilen madde parametre değerlerine ait hatalar yüksek oranda farklılaşmamıştır. Bunun yanında, veri yapısının üç ve beş boyutlu olduğu durumda tek boyutlu MTK’dan elde edilen madde parametre değerlerine ait hata miktarları artmaktadır. Madde parametrelerine ait standart hatalar, örneklem büyüklüğünün artması ile daha düşük değerler almıştır. Yetenek parametre kestirimlerinden elde edilen standart hatalar incelendiğinde, tüm koşullar için çok boyutlu MTK’nın daha düşük hatalarla kestirim yaptığı görülmüştür. Araştırma sonucunda, çok boyutlu yapıların analiz edilmesinde çok boyutlu MTK’nın daha iyi sonuçlar verdiği, özellikle birey parametrelerinin kestiriminde ve bireyler hakkında kararlar vermede tek boyutlu MTK’ya göre daha doğru sonuçlar ürettiği belirlenmiştir. Ulusal ve uluslararası düzeyde uygulanan geniş ölçekli sınavlar, birçok alt boyuttan oluştuğundan, bu sınavlarda bireylerin yetenek kestirimleri için çok boyutlu modellerin kullanılması önerilebilir.

ABSTRACT
The purpose of the study is to compare item-person parameters that are estimated based on unidimensional and multidimensional Item Response Theory (IRT) of dichotomously scored multidimensional constructs, under the following conditions: different sampling sizes, inter-dimensional correlation and the number of dimensions. The study which is carried out with simulative data is an example of basic research. The standard errors of the item-person parameters estimated on the basis of the both models are evaluated with root mean square error. According to the research findings, the two-dimensional data constructs and the errors in the item parameter values obtained from unidimensional and multidimensional Item Response Theory, where the inter-dimensional correlation value is found high, do not significantly vary. Additionally, the number of errors in the item parameter values obtained from unidimensional IRT, in which there is three-dimensional and five-dimensional data construct increases. The standard errors of the item parameters have lower values as the sampling size increases. When the standard errors obtained from the person parameter estimations are considered, it is seen that multidimensional IRT under any conditions estimates with lower errors. As a result of the study, it is concluded that multidimensional IRT is found to give better results in the analysis of multidimensional constructs and to give more accurate results than unidimensional IRT, particularly in person parameter estimations and decision making. It could be advisable to employ multidimensional models since large scale assessments on national and international scales have various sub-dimensions for personal skills estimation.

ANAHTAR KELİMELER: Çok boyutlu madde tepki kuramı, tek boyutlu madde tepki kuramı, çok boyutlu veri, boyutluluk

KEYWORDS: Multidimensional item response theory, unidimensional item response theory, multidimensional data, dimensionality

DOI : [PDF]