ÖZET
Azot, farklı ortamlarda değişik formlarda
bulunur. Azotun çeşitli formları, bulunduğu ortama
göre negatif veya pozitif etkiye sahip olabilir. Örnek
olarak; azotlu bileşikler, suların kalitesini tehdit edici
bir unsur olarak karşımıza çıkar. Genelolarak bitkilerin
ve alglerin gelişim evresinde temel besin kaynağı
olan azotlu bileşikler sularda ötrifıkasyona sebep olur;
nitrit ve amonyak balıklar ve suda yaşayan diğer
canlılar için toksik etkiye sahiptir; havadaki amonyak
toprağın asitleşmesine sebep olur; içme suyundaki
nitrat küçük çocuklarda Methemoglobinemi hastalığına
ve kanserojen etkisi olan nitrozaminlerin oluşumuna
neden olur; azot oksitler (NOx) troposterdeki ozon
oluşumunakatılular ve bu yolla bitkilere zarar verirler:
sera etkili gazlardan biri olan N20 aynı zamanda
stratosferik ozon tabakasının yıkımında rol alır;
amonyum ve nitrat ise toprakta gübre olarak bitkilerin gelişimini teşvik eder.
ABSTRACT
Stickstoif kommt in den
Haluk SORAN* Esin ATAV** Necdet SAGLAM***
verschiedenen Umweltbereichen in teilweise unterschiedlichen
Formen vor. Je nach Erscheinungsform
und Medium ergeben sich verschiedenartige, negative
oder positive Auswirkungen, z. B.: Stickstoifverbindungen
beeintriichtigen die Gewiisserqua1itiit. Ganz
allgemein stellt Stickstoif einen Nahrstoif dar und
begüIıstigt die Gewiissereutrophierung. Nitrit (NOn
und Ammoniak (NH3) sind giftig für Fİsche und dabei
vor allem in kleineren Fliessgewiissem problematisch;
Ammonium (NH/) aus der Luft triigt zur Versauerung
der Böden; Nitrat (N03") im Trinkwasser kann bei
Kleinkindern Blausucht und Bildung von cancerogene
Nitrosamine verursachen; Stickoxide (NOx) sind an
der Ozonbildung in der Troposphiire (=erdnahe
Luftsichten) beteiligt und Pt1anzen schiidigt; Lachgas
(N20) triigt bei zwn Treibhauseffekt und zum
stratosphiirischen üzonabbau; Ammonium und Nitrat
wirken im Boden als Dünger und fördem das
Pt1anzenwachstum.
ANAHTAR KELİMELER: Azotlu bileşikler, azot döngüsü, nitrozamin, asit yağmuru, ötrifikasyon.
KEYWORDS: N-Verbindungen, Stickstoflkreislauf, Nitrosamine, Saurer Regen, Eutrophierung.
efdergi@hacettepe.edu.tr http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr Hacettepe University, Faculty of Education 06800 Beytepe / Ankara
Facebok Page of Hacettepe University Journal of Education Twitter of Hacettepe University Journal of Education