ÖZET
Bu çalışma, ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin vatandaşlık eğitiminde sık kullanılan sorumluluk, hak, eşitlik, vatandaşlık ve egemenlik kavramlarına ilişkin algılarını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Katılımcılar İstanbul ili sınırları içerisinde bulunan 5 ilçedeki okullardan seçilmiştir. Nitel araştırma tasarımının kullanıldığı çalışmada temel veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış mülakat protokolü kullanılmıştır. Araştırma verileri sürekli karşılaştırma ve endüktif betimsel analiz yöntemleri kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, cinsiyetin öğrencilerin kavramlara yönelik algılarında kısmen etkilediği olduğu, kız öğrencilerin sorumluluk algılarının erkek öğrencilere göre daha gelişmiş bir düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin çoğunun hak ve sorumluluk kavramlarına ilişkin algılarının yeterli düzeyde olduğu, hak ihlali ile karşılaştıklarında ne yapmaları gerektiği konusunda oldukça bilinçli oldukları ama bazı öğrencilerin eşitlik, vatandaşlık ve egemenlik kavramlarını eksik algıladıkları, anlamlarını ifade etmekte zorlandıkları, başka kavramlarla özellikle hak, görev ve özgürlük ile karıştırdıkları ve kavram yanılgısı içerisinde oldukları gözlenmiştir.
ABSTRACT
The purpose of this study was to examine 8 grade students’ perceptions of such basic citizenship education concepts as rights, responsibilities, equality, citizenship and sovereignty. Research participants were selected from five different school districts in İstanbul. Qualitative research method was employed to elicit participants’ responses to the research questions. A semi-structured interview protocol was used as the main method of data collection. Constant comparison and inductive methods of data analysis were used to analyze data. Research findings showed that students’ gender partly impacted their perceptions of the concepts as indicated by female students’ perceptions of responsibilities that were far more developed and differentiated than male students’. Most students had a good understanding of rights and responsibilities and knew what to do when their rights were violated. But, some students’ perceptions of equality, citizenship and sovereignty were either flawed or incomplete. They had difficulty expressing their meanings, confusing them with other concepts especially with rights, responsibilities and liberty.
ANAHTAR KELİMELER: Vatandaşlık eğitimi, kavramlar, sosyal bilgiler, ilköğretim öğrencileri, öğrenci algıları
KEYWORDS: Citizenship education, concepts, social studies, elementary school students, students’ perceptions
efdergi@hacettepe.edu.tr http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr Hacettepe University, Faculty of Education 06800 Beytepe / Ankara
Facebok Page of Hacettepe University Journal of Education Twitter of Hacettepe University Journal of Education